Türkiye, İpek Yolu'nda yer bulabilecek mi?

GİRAY DUDA
1980'li yıllarda, Türkiye'nin tek kanallı televizyonunda bir dizi-belgesel vardı: İpek Yolu. Programcılar, Tarihi İpek Yolu'nu izleyerek iki tane cip ile dağları, nehirleri aşıyorlardı, yerleşim yerlerine uğrayarak geçmişi anlatıyor ve bugünü gösteriyorlardı.
Aylarca sürmüştü. Bir de müziği vardı ki belki de belgeselin asıl izlenirliğini o sağlıyordu. Internette bu belgeseli bulmak için yaptığımız araştırmada, videonun altında yazılı onlarca hayranlık yorumunu görünce müziğin bugün için de çok etkileyici geldiğini anladık. İpek Yolu, MÖ. İkinci Yüzyıl’dan itibaren Çin İmparatorluğu'nu Roma İmparatorluğu'na bağlayan 12 bin kilometrelik bir ticaret yolu. Başlangıçta Çin'in eşsiz ipeklerini batıya taşıdığı için İpek Yolu adı verilen bu ticaret hattı yüzyıllarca zenginliğin kaynağını oluşturdu. Batıya atlar, sığırlar, kürkler ve lüks ürünler götüren Orta Asyalı tüccarlar, Çin'e de salatalık, fındık, susam gibi ürünler, şaraplar taşıyordu. İpek yolu, zaman içinde katma değerli üretim hattına dönüştü ve çeşitli noktalarda üretilen ürünler hattın başka noktalarına taşındı.
On dördüncü yüzyıla gelindiğinde, Çin'de bu  ticarete büyük destek veren Tang Hanedanı'nın çöküşü, karayollarının çok tehlikeli olması sonucu deniz yollarının kullanılması nedeniyle İpek Yolu'nun ihracatithalat işlevi önemini çok büyük ölçüde yitirdi.

● İPEK YOLU YENİDEN GÜNDEMDE Yüzyıllar
sonra, İpek Yolu'nun modern biçimde yeniden oluşturulması düşüncesi ülkeler ve uluslararası örgütler düzeyinde ciddi biçimde gündeme geldi. Nedeni açık: Günümüzde Asya–Avrupa ticaretinin hacmi karşılıklı olarak 1 trilyon dolara ulaştı ve taşınan mal miktarı 40 milyon tonu aşıyor. Avrupa Birliği'nin ithal ettiği her 10 malın 7'si Çin'den geliyor.
Giderek büyümesi beklenen bu ticaret hattında modern ulaşım hatları kurulması için oluşturulan projeler birbirini izleyince, konuyu en yakından izleyen kuruluşlardan olan Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND), hiç olmazsa ticaret yollarından birisinin Türkiye'den geçmesi için her boyutta girişimlerde bulundu. UND Başkanı Ruhi Engin Özmen, Türkiye'den geçecek bir ticaret yolunun çok yönlü faydasını şöyle anlatıyor:
“İpek Yolu projelerinden birisi Sırbistan-Rusya-Kuzey ve Orta Avrupa hattını, diğeri de Kazakistan- Kırgızistan- Hazar Denizi'nin kuzeyi-Avrupa hattını öngörüyor. Bizim amacımız, Türkiye'nın, İpek Yolu'nun varış noktası haline getirilmesi. Çin'in iç bölgelerindeki sayısız merkezde yapılan üretim, ülkenin doğusuna gitmesi için 4 bin kilometre buradan da ABD'ye gitmek için 2 bin kilometre yol katedecek. Ayrıca, ABD'nin batısından doğusuna gitmesi için de binlerce kilometre yol alması gerekiyor. Aynı ürün, doğrudan Mersin'e indirilip buradan ABD'ye gitse hem süre kısalacak, hem de maliyet ucuzlayacak. Yani, Modern İpek Yolu sadece Avrupa için ABD için de önem taşıyor.”

● TÜRKİYE BY-PASS EDİLİYOR
Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Birliği (IRU), 2004 yılından bu yana gerçekleştirdiği “TIR Kervanı” projeleriyle Çin'den Avrupa'ya uzanan karayolu güzergahını ticaret için daha elverişli hale getirmenin yollarını arıyor. IRU'nun çalışmalarına Türkiye'deki meslek kuruluşları da destek veriyor. Çünkü,