Yaşar Öztürk: Kümelenmelerle küresel rekabette güç kazanacağız

Giray DUDA/ANKARA

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğü, Türkiye’nin her köşesindeki sanayi kuruluşlarının daha verimli, düzenli, planlı çalışmalar yapmasını sağlamak için yoğun bir uğraş içinde. Sanayi Bölgeleri Genel Müdürü Yaşar Öztürk ile Organize Sanayi Bölgelerine ilişkin son kararları, uygulamaları ve hedefleri konuştuk. Kümelenmelerin doğrudan küresel pazardan daha fazla pay almak amacı taşığını belirten Öztürk, “Yeni rekabetçilik anlayışının temel dinamiklerini yaratıyoruz” dedi.

- Sayın Öztürk, OSB Kanununa eklenen Geçici 9. Maddenin uygulama süresi 2 yıl daha uzatıldı. Bu uzatmanın amacı nedir? Bedelsiz tahsil edilebilecek parsel sayısı ve başvurusu beklenen yatırımcı sayısı ne kadar tahmin edilmektedir?

- Organize sanayi bölgelerindeki parsellerin tamamen veya kısmen bedelsiz tahsisleriyle ilgili, 2011 Nisan ayında başlanan uygulama 23 Mart 2015 tarih ve 2015/7493 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 12 Mart 2015 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 2 yıl daha uzatılmıştır. 12 Mart 2011 tarihinde başlatılan, OSB’lerde tamamen veya kısmen bedelsiz arsa tahsisi uygulaması kapsamında geçen dört yıl içerisinde OSB’lerdeki 1.967 adet boş parsel tamamen veya kısmen bedelsiz olarak yatırımcılara tahsis edilmiştir. Bu parsellerden 807 adedinde üretim yapılmaya başlanılmış olup, 619 adedinde inşaat, 541 adedinde ise proje çalışmaları devam etmektedir.

7.034 PARSEL TAHSİS EDİLEBİLECEK

Söz konusu teşvik uygulamasının süresinin uzatılması ile üçüncü 2 yıllık süre içerisinde teşvik kapsamındaki il ve ilçelerde faaliyette olan 188 Organize Sanayi Bölgesi’nde boş olan 7.034 adet parselin yatırımcılara tamamen veya kısmen bedelsiz olarak tahsis edilmesi imkanı doğmuştur. Tahsisi gerçekleşecek bu parsellerin tümünde üretime geçilmesi halinde yaklaşık 280.000 kişiye istihdam imkanı sağlanacaktır. Bu sayede sağlanacak üretim ve istihdam artışı ile bölgelerarası gelir dağılımının da daha dengeli bir hale gelmesi beklenilmektedir.

Planlı sanayileşmenin sağlanması, çarpık kentleşmenin ve çevre kirliliğinin önlenmesi faydalarının yanı sıra yatırımcıların rekabet gücünün arttırılmasında önemli katkıları olan OSB’lere yönelik olarak iki yıl daha devam edecek bu uygulama ile OSB’ler yatırımcılar için cazip olmaya devam edecektir.

Bugün itibariyle ülkemizdeki 281 Organize Sanayi Bölgesi’nde yaklaşık 1.500.000 kişiye istihdam sağlanmakta olup, OSB’lerdeki boş parsellerin de üretime geçmesiyle birlikte bu sayının 2.200.000 kişiye ulaşması beklenilmektedir.

İHTİSAS ENDÜSTRİ BÖLGELERİNİN ARTMASINI HEDEFLİYORUZ

-  Sanayi sektörünün büyümesi için aralıksız yeni projeler yürütüyorsunuz. Sakarya’nın Karasu İlçesinde yaklaşık 222 hektarlık alan Karasu Otomotiv İhtisas Endüstri Bölgesi olarak ilan edildi. İhtisas Endüstri Bölgelerinin diğerlerinden farkı nedir? İhtisas Endüstri Bölgelerinin sayıları artacak mı?

- Endüstri Bölgeleri (EB)  ülke ekonomisinin gelişmesini ve teknoloji transferini sağlamak, üretim ve istihdamı artırmak, yatırımları teşvik etmek, yurt dışında çalışan Türk işçilerinin tasarruflarını Türkiye'de yatırıma yönlendirmek ve yabancı sermaye girişini artırmak amacıyla hazırlanan sanayi üretim bölgeleridir.

İhtisas Endüstri Bölgesi olabilmesi için, 4737 sayılı EB Kanunu kapsamında; yeni kurulacak bölge olması (üzerinde sanayi tesislerinin bulunmaması), kalkınma planlarında belirtilen ileri teknoloji sektörlerinden birini kullanması, yeterli sayıda yatırımcı bulunması gerekmekte olup, kuruluş ve işletilmesi ile yararlanılacak teşvikler, diğer endüstri bölgelerinde uygulanan usul ve esaslara tabidir.

Sanayi yatırım bölgelerinin, özellikle de Bakanlığımız sorumluluğundaki OSB ve EB’lerin ihtisaslaşması hususu Bakanlığımızın temel bir politikası olup ihtisas OSB ve ihtisas EB’lerin sayılarının artması Bakanlığımızın beklentisidir. Aynı iş kolunda faaliyet gösteren üreticiler arasında sinerji oluşturarak rekabet ve dayanışmanın artırılmasını sağlayan, ortak pazarlama, ar-ge, bilgi paylaşımı, eğitim imkanı, kredi temini, danışmalık hizmetleri, idari, sosyal, makine parkı ve teknik ünitelerin ortak kullanımına imkan veren ihtisas OSB’lerin kurulmasına Bakanlığımızca önem verilmekte olup, kuruluşları desteklenmektedir. Bu uygulamalarla sanayicilerin kümelenme yaklaşımına ve Ar-Ge faaliyetlerine daha kolay entegre olabildikleri görülmektedir. Karasu Otomotiv İhtisas Endüstri Bölgesi, tamamen otomotiv ana ve/veya yan sektörü yatırımcılarına hizmet sunulacaktır.

EB VE OSB’LER YATIRIMCIYA ALTERNATİF SUNUYOR

- Kırıkkale’de de Silah İhtisas OSB’si kuruyorsunuz. İhtisas OSB’leri ile İhtisas Endüstri Bölgelerini ayıran temel farklar nelerdir?

- EB’ler ile OSB’ler arasındaki mevzuatla düzenlenmiş farklılıkların tümü ihtisaslar için de geçerli olup, OSB’ler ve Endüstri Bölgelerinin kuruluş amacı birbiriyle çelişmemekte, aksine yatırımcıya alternatifler sunmaktadır. Örneğin OSB’lerde altyapısı tamamlanmış sanayi parselleri yatırımcı tarafından satın alınırken, endüstri bölgelerindeki altyapısı hazır hale getirilecek sanayi parselleri kiralanabilecektir.

EB kurulması için gerekli arsa veya arazi temini, altyapı ile ilgili mal ve hizmet alımları yapım işleri için gereken harcamalar Bakanlığımız bütçesinden karşılanır. Organize Sanayi Bölgesi projelerine ise düşük faizli uzun vadeli kredi desteği verilmektedir.

KÜMELENMELER, KÜRESEL PAZAR PAYINI ARTIRIR

- Yine bir başka önemli çalışmanız da Kümelenme Destek Projesi. Kümelenmelerden beklentiniz nedir? Bu projeye ilgi beklentilerinize göre nasıl oldu?

- Destek programı ile belirli bir sürdürülebilirlik ve rekabetçilik seviye ve potansiyeline sahip kümelenme birlikteliklerinin desteklenmesi öngörülmektedir. Ülkemiz ekonomisinin önceliklerine paralel olarak net bir vizyona, etkin bir stratejiye ve uzun vadeli iş planına sahip kümeler; şeffaf ve objektif kriterlere uygun şekilde yapılacak değerlendirmeler sonucunda destek almaya hak kazanacaklardır. Kümelenme birlikteliklerinden beklentilerimiz; öncelikle yerel paydaşların hemfikir olduğu bir vizyon belirlemeleri, belirlenen hedeflere ulaşılabilmesi için uygun stratejinin tespiti, rekabetçiliklerini bir üst seviyeye çıkaracak 5 yıllık iş planlarının hazırlamaları ve etkin bir şekilde uygulamaları gerekmektedir.

Desteklenecek kümelenme birlikteliklerinin; koordinasyon-farkındalık-etkinlik, girdi koşulları, verimlilik ve yenilik faaliyetleri kapsamında verilecek desteklerle küresel pazarlardan daha fazla pay alması hedeflenmektedir. Böylelikle, bu destekle, yeni rekabetçilik anlayışının temel dinamikleri ele alınmış olacaktır.

BİRİNCİ PROGRAMA 17 BAŞVURU YAPILDI

Programın amacı, kümelenme birlikteliklerinin başlatılması, etkin bir şekilde ilerletilmesi için gerekli iş ortamının güçlendirilmesidir.  Bu program sonunda Bakanlığımızca;

* Kümelenme girişimlerinin koordinasyonu, sevk ve idaresi amacıyla yasal statüye sahip 10 adet kurum veya kuruluş oluşturulması ve bunların en az yüzde 80’inin Bakanlık tarafından akredite edilmesi,

* En az 30 adet üniversitenin kümelenme girişimlerinin içinde yer alması,

* En az 1.000 adet işletmenin kümelenme girişimlerinin içinde bulunması,

* Kümelenme girişimleri çerçevesinde diğer işletmelerle işbirliği seviyesi ve kalitesini arttıran firma sayısının en az 200’e ulaşması,

* Kümelenme girişimleri sonucunda ortak kullanıma yönelik 10 adet yapının oluşturulması ve bu yapılardan 500 adet işletmenin faydalanması,

* Kümelenme girişimleri sonucunda 20 adet yeni, yenileştirilmiş ve/veya geliştirilmiş ürün oluşturulması ve piyasaya sürülmesi hedeflenmiştir.

Böylelikle, rekabetçi kümelerin ülkemizin kalkınmasına ve uluslararası platformda hak ettiği yere ulaşmasına katkı sağlanacaktır.

Kümelenme Destek Programı Birinci Destek Çağrısı için programa 17 adet Kümelenme Birlikteliği Başvurmuş olup, 1 adet kümelenme teşebbüsü destek almaya hak kazanmıştır. Birinci destek çağrısında 17 kümelenme birlikteliği başvurusu ile toplam 42 üniversite, 588 firma, 5 OSB, 24 Sanayi Odası/Ticaret ve Sanayi Odası, 5 TGB, 4 Belediye, 32 çeşitli dernek kümelenme birlikteliklerinde yer almayı taahhüt etmişlerdir.

Birinci dönemde beklentilerin üzerinde başvuru gelmiştir ve ikinci başvuru döneminde de bu başvuru sayısının daha da artması beklenmektedir.

ERGENE PROJESİ KARARLILIKLA YÜRÜYOR

- Tekirdağ’da OSB’ler temelinde yürütülen Ergene Havzası Koruma Eylem Planı hangi aşamada? Geçenlerde siz yine bölgede incelemelerde bulundunuz. Türkiye’nin bu en büyük projelerinden birisi hakkındaki düşüncelerinizi bize anlatır mısınız?

- Düzensiz sanayi alanlarının yoğunlaştığı Ergene Havzası’ndaki çevre kirliliğini önlemek için altyapısı eksik veya çarpık sanayi alanlarının ıslah edilerek OSB’lere dönüştürülmesi Ergene Havzası Koruma Eylem Planlarında yer almakta olup 2013 yılı Haziran ayı itibariyle 28676 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile yapılan çalışmalar kararlılıkla hızlandırılmıştır. Islah şartlarını yerine getiren OSB’lerin altyapı ve arıtma tesisi yatırımlarına Bakanlık kredi desteği sağlamıştır. Verilen kredi destekleriyle altyapısı daha sağlam temellere oturmuş sanayi alanları oluşturulacak ve de yapılacak arıtma tesisleri ile Ergene Havzasında çarpık sanayileşmeden kaynaklı atıksu kirliliğinin önüne geçilecektir.

Tekirdağ İl sınırları içerisinde kurulan Islah OSB’lerden kaynaklı endüstriyel atıksuları arıtmak ve uzaklaştırmak için  5 adet OSB atıksu arıtma tesisi ve Tekirdağ Derin Deniz Deşarj Projesi yapım çalışmaları devam etmektedir.  Çevre kirliliğinin önlenmesi için yapılacak olan altyapı yatırımları, atıksu arıtma ve uzaklaştırma maliyetlerini düşürmesiyle birlikte Ergene Havzasında yer alan sanayilerin ülke ekonomisine sağladığı katma değeri arttıracaktır. Bu eylem planı kapsamında yapılan çalışmaların özveriyle, kararlılıkla ve ivedilikle yürütülmesinde Sayın Bakanımızın Fikri Işık’ın ülkemiz sanayisi için belirlemiş olduğu 3 Y vizyonunda (Yerli, Yenilikçi, Yeşil) yer alan Yeşil Sanayii vurgusunun önemi büyüktür.

Bununla birlikte, doğalgaz götürülemeyen OSB’lerin doğalgazla buluşması için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı birlikte çalışmalar devam etmektedir.

OSB DIŞI FAALİYET İÇİN İZİN ALINMALI

- Tekirdağ’da OSB’ler dışında sanayi kuruluşlarının çalışmasına izin verilmiyor. Her yönden yararlı olduğu düşünülen bu karar bütün Türkiye için geçerli olacak mı?

- OSB dışında yer alan sanayi bölgelerinin kuruluşuna ilişkin planlama aşamasında Bakanlığımızın uygun görüşünün alınması gerekmektedir. Bakanlığımız mevcut OSB’lerin doluluk oranları, kurulacak tesislerin sektörlerini dikkate alarak üst ölçekli planlara uygunluk şartını belirterek görüş vermektedir. Halihazırda OSB içinde yer alamayacak sektörler, örneğin rafineriler, çimento fabrikaları, patlayıcı parlayıcı tesisler vb. bu alanlarda kurulmaktadır.  Bu konuda yetki yerel idarelerde bulunmaktadır.

OSB MEVZUATI SÜREKLİ GÜNCELLENİYOR

- Türkiye genelinde OSB’lerin işleyişinde karşılaşılan temel sorunlar nelerdir? 2023 perspektifinde OSB’lerden beklentiler nelerdir?

- Bakanlığımızca, günümüz koşullarına uygun olarak güncellenen mevzuatımız ile sanayicilerimize dünya standartlarında yatırım ortamı sunulmaya çalışılmaktadır. OSB içerisinde yer alan yatırımcıların ihtiyaç ve taleplerine paralel olarak, OSB mevzuatının günün şartlarına uyum sağlaması ve sanayicilerin karşılaştığı sorunların çözümü amacıyla OSB Kanunu’nda ve Yönetmeliklerinde zaman zaman değişiklikler yapılmaktadır.

4562 sayılı OSB Kanunu’nda ve OSB Uygulama Yönetmeliği’nde 2014 yılı içerisinde birtakım düzenlemelere gidilmiştir. Kanuna finansal kiralamaya ilişkin madde ilave edilerek, OSB içinde yer alan taşınmazların, finansal kiralama sözleşmesine konu edilmesine imkan sağlanmıştır. OSB'deki sanayi parsellerinde,  taban alanı katsayısı (TAKS) kaldırılmıştır. Yapı yoğunluğu (emsal oranı) korunarak, parsellerin çekme mesafeleri ve parsellere kot verilmesi esasları yeniden düzenlenmiştir.  Daha önce tereddüde yol açan hususlar detaylandırılarak uygulamaya yön verilmiştir. Özellikle eğimli OSB arazilerinde, yapılaşmanın bilimsel ve teknik esasları mevzuatta açıklanarak farklı ve hatalı uygulamaların önüne geçilmiştir. Nisan ayı içerisinde de kapsamlı bir çalışma yapılmış OSB Kanunu’nun tamamı yeniden taranmış olup, değerlendirme süreci devam etmektedir.

KREDİ FAİZLERİNİ DÜŞÜRDÜK

Ayrıca, OSB ve Sanayi Sitesi yatırımlarında kullandırılan kredi faiz oranları 1 Ocak 2013 tarihinden geçerli olmak üzere normal illerde yıllık yüzde 3’den yüzde 2’ye, gelişmiş illerde ise yıllık yüzde 6’dan yüzde 3'e indirilmiştir.

OSB’lerde nitelikli eleman ihtiyacını karşılamak üzere önemli bir adım atılmış, OSB’lerde kurulacak meslek liseleri için, her öğrenci başına nakit destek uygulamasına başlanmıştır. Milli Eğitim Bakanlığı ile yaptığımız protokol ile OSB’lerde mevcut 47 eğitim kurumuna ilaveten 18 meslek lisesi daha açılmıştır.

Sanayi sektöründe çalışan kadınlarımızın, çocuklarının eğitimi ve gelişimi için faaliyete bulunan OSB’lerde kreş açılması için çalışmalar yapılmış ve OSB’lerdeki 19 olan kreş sayımız Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile işbirliğiyle, Adıyaman ve Afyonkarahisar’da açılan 2 yeni kreşle 21’e ulaşmıştır. Malatya II. OSB’deki kreş inşaatı tamamlanmıştır.

TEKNİK ALTYAPILAR GELİŞTİRİLECEK

Bilindiği gibi, Onuncu Kalkınma Planı'nda daha önceki planlardan farklı olarak yeni bir yaklaşım çerçevesinde "öncelikli dönüşüm programları" özel uygulama programına yer verilmiştir. Bakanlığımız, üretimde verimliliğin artırılması, ithalata olan bağımlılığın azaltılması, iş ve yatırım ortamının geliştirilmesi, öncelikli teknoloji alanlarında ticarileştirme, rekabetçiliği ve sosyal uyumu geliştiren kentsel dönüşüm eylemlerinde program koordinatörü ve bileşen sorumlusu olarak görev yapmaktadır. Ekonomimizin, dünya ekonomisiyle entegrasyonun sağlanması bağlamında önümüzdeki süreçte de iş ve yatırım ortamına ilişkin teknik altyapının geliştirilmesi çalışmalarına devam edilecektir.

Bakanlığımızca, Türk sanayisinin rekabet edebilirliğinin ve verimliliğinin yükseltilmesi, dünya ihracatından daha fazla pay alması, ağırlıklı olarak yüksek katma değerli ve ileri teknolojili ürünlerin üretilmesi, nitelikli işgücüne sahip, aynı zamanda çevreye ve topluma duyarlı bir sanayi yapısına dönüştürülmesi hedeflenmektedir.

Diğer taraftan, genel bütçeden Organize Sanayi Bölgeleri için ayrılan ödenek miktarının yükseltilmesi, 5-10 yıl kadar süren projelerimizin daha çabuk tamamlanmasına imkan sağlayacaktır.

OSB’LER DIŞINDA İZİN VERİLMEMELİ

Organize Sanayi Bölgesi tamamlanmış ve bu bölgelerde boş parsel olduğu halde Valiliklerin ve Belediyelerin konuya sahip çıkmaması nedeniyle veya kaçak olarak söz konusu yörelerde Organize Sanayi Bölgelerinin dışında sanayi yapılaşması gözlenmektedir. Bu nedenle, Organize Sanayi Bölgesi bulunan il ve ilçelerde, Valilikler ve Belediyeler, Organize Sanayi Bölgesinde boş parsel bulunması halinde, yeni sanayi kuruluşları için bu bölgeler dışında izin ve ruhsat vermemelidirler.         

2023 hedefleri sanayide yüksek teknolojiye dayalı, verimli, çevreye duyarlı ve yüksek katma değerli bir üretim yapısı geçişi hedeflemektedir. Bu hedeflere ulaşabilmek için planlı sanayinin gelişimine imkân sağlayan organize sanayi bölgelerinin desteklenmesi gerekmektedir. Bundan yaklaşık elli yıl önce başlayan organize sanayi bölgeleri uygulamaları yıllar içinde gelişerek dünyaya örnek teşkil edecek bir model haline gelmiştir.