Mısır'da Türkler 40 bin kişiyi istihdam ediyor, yatırımlarını tekstil dışına kaydırıyor

Son iki yıldır Mısır'daki Türk yatırımlarında "çeşitlenme" yaşanıyor. Yaklaşık 10 yıldır tekstil sektörünün başı çektiği yatırımlar son dönemlerde otomotiv, mobilya, kimya ve elektrik sektörüne kaymaya başladı. 203 Türk yatırımın bulunduğu Mısır'da 40 Türk yatırımcı ise öne çıkıyor. Mısır'daki Türk yatırımlarında halen başı tekstil çekse de otomotiv, kimya, mobilya ve elektrik sektöründe faaliyet gösteren şirketler bölgede varlığını hızla hissettirmeye başladı.

► 1.2 milyar dolar Türkiye ve Mısır arasındaki ticaret hacmi, dünyadaki genel durgunluk ve gerilemeye rağmen karşılıklı olarak ihracat rekorları kırdı. Özellikle Türkiye'nin bu ülkeye ihracatında büyük artışlar sağlandı. Halen Türkiye'nin Mısır'daki yatırımları 1.2 milyar dolar, karşılıklı ticaret ise 3 milyar dolar civarında bulunuyor. Mısırlı yetkililer ise Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne üyelik sürecinde yaşadığı tecrübelerin Mısır ekonomisi üzerinde büyük katkılar sağlayacağını vurguluyor.

► 2011'de artacak Yeni sektörlerle birlikte bölgedeki Türk yatırımlarının 2 milyar dolara ulaşması bekleniyor. Türk yatırımcıların sayısının hızla artmasıyla Mısırlı  yetkililer, ülkelerindeki Türk yatırım miktarının 2011'de 2 milyar doları geçmesini beklediklerini ifade ediyor. Son dönemlerde otomotiv alanında 11, kimya sektöründe ise 12 şirket bölgeye yatırım yaptı. Önümüzdeki yıllarda da elektronik alanında faaliyet gösteren şirketlerin Mısır'da dev yatırımlar yapması bekleniyor.

► 40 bin kişi YE İŞ
Firmalarımızın emek-yoğun sektörlerde yatırım yapması nedeniyle istihdam edilen Mısırlı sayısı oldukça yüksek. Halihazırda Türk firmaları 40 bin Mısırlıya istihdam sağlıyor. Bu konu Mısır makamlarının da dikkatini çekti. Mısır Devlet Başkanı Hüsnü Mübarek geçtiğimiz dönemde bir çok kez Bourgel Arap ve Sedat City'deki hazır giyim fabrikalarını ziyaret etti.

İki ülke arasındaki ticari sorunlar
● İki ülke arasında doğrudan bankacılık sistemi olmaması ve para transferlerinin Avrupa ve ABD bankaları kanalıyla yapılması maliyetleri artırıcı bir faktör.
● Mısır gümrüklerinde bürokrasinin ağır işlemesi ticaretin önünde bir engel teşkil ediyor.
● Ayrıca, Mısır’da inşaat işi alan Türk firmaları makine parkı ithalatında yüzde 10 gibi yüksek bir satış vergisi ödemek zorunda kalıyor.
● Marka tescili konusunda gecikme ve maliyetli olma sebebiyle sorunlar yaşanıyor.
● Bazı Türk firmaları Mısır’a ihraç etmiş oldukları ürünlerin taklitlerinin yapılmasından kaynaklanan problemler ile karşılaşıyor.
● Tekstil ve konfeksiyon ürünlerinin Mısır’a ihracatında ihracatçı firmaların Mısır İthalat ve İhracat Kontrol Dairesi’ne kayıt yapmaları gerekiyor.
● Kayıt işlemleri sırasında yaşanılan bürokratik sorunlar firmaların zaman kaybetmesine neden oluyor.

203 Türk şirketi faaliyet gösteriyor
● Türkiye’nin Mısır’daki yatırımlarının büyük bir bölümü başkent Kahire gerçekleştiriliyor.
● Mısır'da yatırımı bulunan Türk şirketlerinin sayısı 203'ü geçiyor.
● Bu şirketlerin 40'ı büyük sanayi kuruluşları olarak faaliyet gösteriyor.
● Ayrıca 45 firma da fabrikalarını açmak üzere son çalışmalarını yapıyor.
● Mısır’daki Türk yatırımların önümüzdeki yıl sonunda 2 milyar dolar seviyesine çıkacağı öngörülüyor.
● Bunların yanı sıra, aralarında İstikbal, Beymen, Sarar, Taha Holding, Damat&Tween, Mavi Jeans’in de bulunduğu 26 mağazaya yeni ek çalışmaların yapılması planlanıyor.
● Mısır'daki Türk yatırımları, yüzde 80 oranında tekstil ve hazır giyim alanında yoğunlaşmış olmakla beraber, otomotiv ve otomotiv yedek parçası, boya-kimya, elektrik-elektronik, mobilya ve turizm alanlarına da yayılıyor.

Serbest ticaret anlaşmasıyla rakamlar büyüdü
Türkiye-Mısır Serbest Ticaret Anlaşması (STA), Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in Mısır’a gerçekleştirdiği ziyaret esnasında Devlet Bakanı Kürşad Tüzmen ile Mısır Dış Ticaret ve Sanayi Bakanı Rachid Mohamed Rachid tarafından 27 Aralık 2005 tarihinde Kahire’de imzalandı. 1 Mart 2007 tarihinde yürürlüğe giren anlaşma iki ülke arasındaki ticareti geliştirdi. Böylelikle, sanayi ürünlerindeki gümrük vergileri, miktar kısıtlamaları ile eş etkili vergi ve önlemlerin kaldırılması; tarım ürünlerinde taviz değişimi ile hayvan ve bitki sağlığı önlemleri; hizmetler, yatırımlar ve genel hükümler alanlarında düzenlemeler gerçekleşti. Türkiye, Mısır menşeli tüm sanayi ürünlerinin Türkiye’ye ithalatında uygulanan gümrük vergilerini STA’nın yürürlüğe girişiyle birlikte sıfırlandı. Mısır tarafı ise, ülkemiz menşeli sanayi ürünlerinin Mısır’a ithalatında uygulanacak rejim için hem indirim takvimi hem de ürün içeriği bakımından AB-Mısır Ortaklık Anlaşması ile birebir paralellik arz eden bir teklif getirdi.

21.6 milyar dolar ihracat, 43.2 milyar dolar ithalat
● 2009 yılı ihracatı 21 milyar 600 milyon doları buldu.
● İthalatı ise 43 milyar 200 milyondolar olarak gerçekleşti.
● Ham petrol, pamuk, tekstil,metal ürünleri ve kimyasallarülkenin başlıca ihracat kalemlerini oluşturuyor.
● Demir-çelik, buğday, plastik ürünleri, eczacılık ürünleri, otomobil yedek parçası ve hayvansal ürünler Mısır'ın en çok ithalat yaptığı ürünlerin başında geliyor.

Mısır’da yatırım yapacakların bilmesi gereken elzem noktalar
Mısır’da yatırım yapan Türk firmalarının pratiğini değerlendiren Özen Mensucat Genel Müdürü Temiroğlu, “Yabancı yatırım mevzuatında ciddi düzenlemeler yapılmasına rağmen bürokrasi hala çok güçlü ve engelleyici. Mevzuatta sık değişiklik yapılması karışıklıklara yol açıyor. İşçilerin çalışma alışkanlıkları yetersiz ve devamsızlar. Ancak birçok avantajı da mevcut” dedi.
Mısır’da yatırım yapan Türk şirketlerinden biri de Taha Holding. Taha Holding’in Mısır’daki yatırım deneyimlerini holdingin iştiraklerinden Özen Mensucat’ın Genel Müdürü Ahmet Temiroğlu’na sorduk. Temiroğlu deneyimlerini anlattı: “Mısır’da yatırım yapan Türk firmaları olarak uygulama pratiği açısından şunları söyleyebiliriz;
● MEVZUAT DÜZENLENDİ Her şeyden önce, Mısır Hükümeti yabancı yatırımcıyı rahatlatmak adına mevzuatla ilgili çok ciddi gelişmeler sağlamıştır. Tarife dışı birçok engeli ortadan kaldırmak için gerekli yasal düzenlemeleri yapmıştır .
● BÜROKRASİ YAVAŞ Ancak bu siyasilerin iradesiyle gerçekleşmiş, ne yazık ki bürokrasinin tamamına yayılamamıştır. Kısacası bürokrasi hala güçlü, engelleyicidir ve yavaştır.
● SIK DEĞİŞİKLİK OLUYOR Yatırımcılar olarak en çok sıkıntı çektiğimiz konu ise mevzuatın sık değişmesi ve alt bürokratik kademelere zamanında ulaşamamasıdır. Bunun sonucu olarak bugün yaptığınız işlemi bir ay sonra farklı bir şekilde yapma durumunda kalmanızdır.
● GİRDİ MALİYETİ Diğer bir konu ise çeşitli girdi maliyetlerinin oldukça yüksek miktarlarda artmasıdır. Örneğin su birim fiyatı son bir yıl içinde yüzde 62 oranında artmıştır.
● İŞÇİ ULAŞIM GİDERLERİ İşçilikle ilgili sıkıntılar da yoğun olarak yaşanmaktadır. Sanayi için ayrılan bölgeler yerleşim yerlerine oldukça uzaktır, bu da işçi ulaşım maliyetleri olarak geri dönmektedir.
● İŞGÜCÜ DEVRİ YÜKSEK Mısır yeni yeni sanayileşmeye çalışan bir ülke olduğu için işgücünün çalışma alışkanlıkları yeterli değildir, devamsızlık ve işgücü devir oranı oldukça yüksektir.
● MESLEK İÇİ EĞİTİM ŞART İşgücünün verimliliği açısında Mısır'da mutlaka meslek içi eğitime önem verilmesi gerekmektedir. Uygun eğitimler verilerek ve çok yakın ilişkiler kurularak işgücü zamanla fabrikasını benimsemekte, verimi artmaktadır.
● AVANTAJLARI ÇOK Yukarıda saydığımız sorunların yanında Mısır'ın sanayici açısından bazı avantajları da mevcuttur. Yapılan ikili anlaşmalarla Mısır; Amerika, Avrupa Birliği ve Afrika’nın önemli ülkeleriyle gümrük, kota muafiyeti / kolaylığı elde etmiştir. Bu ülkelerle ticaret yapmak isteyen girişimciler için Mısır iyi bir konumdadır. Özellikle Amerika pazarına ihraç edeceğiniz ürünün yüzde 10’unu İsrail’den almak koşuluyla özel bir anlaşmayla Mısır’dan gümrüksüz kotasız ihracat mümkündür.İhracata değişen oranlarda (Yüzde 4-10) teşvik uygulanmaktadır.
● Coğrafi olarak önemli bölgelere yakınlığı nedeniyle lojistik avantaj sağlamaktadır.
● Temel girdilerin temininde ve genel anlamda altyapıda (yol, su, internet, telefon vb.) sorun yoktur.
● Mısır oldukça genç bir nüfusa sahiptir, yukarıda da belirtildiği üzere genç nüfusun önümüzdeki 20 yılda katlanarak artacağı tahmin edilmektedir. Bu açıdan bakıldığında, işçilik maliyetleri de gözönüne alınarak emek yoğun yatırımların Mısır’da daha verimli olacağı düşünülebilir. Ancak emek yoğun yatırım yapacak girişimcilerin bu işgücünü eğitecek altyapıyı da hazırlamaları gerekmektedir.
● Gıda ürünleri konusunda Mısır’da Türk markaları neredeyse yok gibidir, bu alana ve perakende gıda satış alanlarına yatırım yapılabilir.
● Türk makine ve kimyasal üreticilerinin de Mısır’ı ciddi olarak incelemelerinde fayda vardır.” Bazı yatırım ve temel girdi fiyatları: İskenderiye’de Burj El Arap sanayi bölgesinde arsa metrekaresi 15 dolar. Doğalgazın metreküpü 6 cent, elektrikin kwh'si 4 cent, suyun metreküpü 80 cent. Ortalama aylık işçilik maliyeti (Tekstil işkolu, net): Mühendis 220 dolar, kalifiye mühendis 530 dolar, tekniker-usta 180-200 dolar, kalifiye işçi 130 dolar.