Tekstil sektöründe DETOX çanları

Yakın zamanda tekstil üreticilerinin üretmiş oldukları her bir ürün grubu için EPD belgesi hazırlaması gerekecek. Bunun için bir altyapı gerekiyor ve üzücü olan bu altyapının henüz tekstil sektöründe oluşturulması için bir çabanın olmayışıdır. 

…….

Bilmiyorum dikkatinizi çekti mi son günlerde tekstil sektörünü ilgilendiren bir dizi gelişme oldu. Greenpeace örgütü tarafından uygulanan DETOX programına birçok ünlü markanın gönülsüz de olsa katıldığını görüyoruz. Zara ve Levi’s programa “katılan” son iki firma oldu. Nedir DETOX? Kısa tabiriyle bünyeden toksinlerin uzaklaştırılması olarak tanımlanabilir. Peki tekstil sektöründe toksinler nelerdir? Tabi ki kullanılan zehirli kimyasallar. Peki Türk tekstil sektörü bu gelişmelerin neresindedir?

Yıllardır markalaşamamış olan sektör yukarıda belirtilen markaların yanında daha birçok ünlü markaya üretim yapıyor. Bu markaların tedarik zincirinde olmalarından ötürü gündeme gelmeyen bu firmalar artık gün yüzüne çıkıyor. Neden mi? Çünkü artık hangi marka adı altında üretilirse üretilsin bir ürünün yaşam döngüsü boyunca çevreye vermiş olduğu tahribat ve ya sosyal sorunlar bilinçli tüketiciler tarafından sorgulanmaya başladı. M&S ve H&M gibi markalar bu gelişmeleri öngörerek tüm tedarik zincirlerinde iyileştirmeye gittiler ya da bu konularda duyarlı firmalara yöneldiler. Artık sürdürülebilir üretim yapmak farkındalık yaratma ve yeni pazar fırsatları yakalama şansını doğurdu. Ama Türk tekstil sektörü maalesef bunu göremedi. Daha önceki yazılarımda da bu köşeden belirttiğim gibi sürdürülebilirlik bir markalaşma fırsatıydı ve Türk tekstil sektörü bunu maalesef kullanamadı. 

Kurucu ortak olduğum Metsims Sustainability Consulting firması olarak Uludağ Tekstil İhracatçı Birlikleri’ne BEBKA Kalkınma Ajansı destekli “Tekstilde sürdürülebilirlik altyapısının oluşturulması ve eko-etiketleme”  projesini 2011-2012 döneminde yaptık. Projenin amacı sektörde sürdürülebilirlik altyapısının temeli Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi (LCA) yaklaşımını anlatmak, üç firmada uygulamak ve bunun sonucunda Avrupa’nın tek yeşil etiketi olma yolunda ilerleyen ve AB Komisyonu’nun arkasında olduğu EU Ecolabel etiketi eldesi altyapısı hazırlandı. Bir yıl gibi kısa bir zamanda gerçekleştirilen bu projenin çıktıları 4. Uluslararası Tekstil ve Konfeksiyon Ar-Ge Proje Pazarı'nda  tarafımdan sunuldu. Sektör temsilcileri ne yazık ki bu altyapının üzerine bir yatırım yapmadılar. O nedenle şu an önümüze konulan detox zorunluluğu sayesinde bu ihtiyacı yakından hissediyoruz. 

Belirli devletler, birlikler, örgütler, kurum ve kuruluşlar tarafından geliştirilmiş olan başlıca etiketler EU Ecolabel, EMAS-Sertifikasyon, ISO 14001, Oeko-Tex-Standard, GOTS Global Organik Tekstil Standardı, Bluesign- Standard, Ecoproof, Restricted Substances List RSL (Kısıtlanmış Maddeler Listesi), SA 8000 sertifikasyonu, Fairtrade, Pure Wear, bioRe, Made-By olarak sıralanabilir. EU Ecolabel sektörün en iyi yüzde 20 dilime giren firmaların alabileceği bir etiket olduğundan Greenpeace sektörün peşine düşmezdi.

Aslında bu gelişmeler daha bir başlangıç. Tekstil sektörü bu yıl içinde sürdürülebilirlik konusunda yeni yaklaşımlara sahne olacak ve bu yaklaşımlar tedarik zincirinde bulunan birçok Türk tekstil firmasını etkileyecek. Nike, Adidas, H&M, GAP, Espririt, Inditex, Puma, Levi’s gibi markalar, Walmart, Marks and Spencer gibi perakendecilerden oluşan yaklaşık 60 üyeyi bünyesinde barındıran Sürdürülebilir Giyim Koalisyonu (The Sustainable Apparel Coalition)  endüstride büyük ölçekli ve anlamlı değişimler yaratılması konusunda yoğun çalışmalar içindeler. SAC, şu anda LCA yaklaşımları ile ürünlerin çevresel etkilerinin hazırlanması (EPD, Environmental Product Declarations) konusunda altyapı çalışmaları yapmaktadır. Yakın zamanda Tekstil üreticilerinin üretmiş oldukları her bir ürün grubu için EPD belgesi hazırlaması gerekecek. Bunun için bir altyapı gerekiyor ve üzücü olan bu altyapının henüz tekstil sektöründe oluşturulması için bir çabanın olmayışıdır.