Türkiye nereye gidiyor?

Türk toplumunun fertleri için her nesil en önemli soru “Ne olacak bu memleketin hali ya da Türkiye nereye gidiyor?” oldu. Üstelik, bu soruyu soranların sayısı ülkemiz çok iyi durumdayken de pek azalmaz.

2001 krizinde ülke iflas etti, bittik. 11 Eylül oldu biz de vurulduk. Erken seçim oldu 2002’de siyasette bambaşka bir tablo çıktı ortaya. Bu defa da “Ülke şeriata gidiyor” diye kıyametler koptu. Ardından iktidara gelenlerin “Gizli gündemine” kafayı takanların mücadelesi başladı. Cumhurbaşkanlığı seçimleri korkulu rüya oldu, kâbus görenler ülkeyi seçime sürükledi. O süreci zorlayanlar hiç istemedikleri sonuçlarla karşılaştı. En son bir referandumla gerildik. Bu siyasi gerilimler çoğu kez Türkiye’nin ekonomideki performansını gölgeledi.

Konjonktürel de olsa, istikrarın sonucu da olsa makro dengeleri dikiş tutmayan Türkiye şu anda Avrupa’nın bile imrendiği en azından hayretle baktığı bir performansın patronu konumunda. 2009’daki küresel kriz sürecini Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın “Kriz bizi teğet geçer” sözüyle tartışmalı bir gündemle atlatmıştık. 2010’u ise gelişmiş ülkelere göre bile kazasız belasız atlatan ülkeyiz. Şimdi Avrupa’nın en hızlı büyüyen ekonomisi, ihracatı hedefini aşan, borç-GSMH oranı daha da iyileşen bir ülkeyiz. Bu sonuçlara göre Başbakan Erdoğan’a ağır eleştiri yöneltenlerin haksızlık yaptıklarını söyleyenlerin sayısı da giderek artıyor.

►2010 bilançomuz iyi
2010’da Türk Lirası, yabancı paralar karşısında güçlü konumunu korudu. Toplam mevduat ve kredilerdeki büyüme ise “İç piyasa iyi değil” diyenleri yalanlar nitelikte. 3 Aralık itibariyle bir önceki yıl sonunda 455 milyar 31,4 milyon lira düzeyinde bulunan bankalardaki toplam mevduat, 11 ayda yüzde 12 artışla 509 milyar 885,7 milyon liraya yükseldi. Bankacılık sistemi kredi hacminde 11 ayda kaydedilen genişleme ise yüzde 38 oldu. Geçen yıl 31 Aralık’ta 314 milyar 965 milyon lira olan kredi hacmi, 3 Aralık itibariyle 423 milyar 932,3 milyon liraya ulaştı. Bankaların kullandırdığı tüketici kredileri 10 Aralık itibariyle 121 milyar 366,6 milyon lira oldu. Bu rakam da geçen yıl sonuna göre yüzde 34 artış anlamına geliyor. 2009 yılı sonunda tüketici kredileri 90 milyar 582,9 milyon liraydı. Bireysel kredi kartları da aynı tarihlerde yüzde 17 artışla 35 milyar 773,8 milyon liradan, 41 milyar 974,4 milyon liraya çıktı.

►Avantajlar ve riskler
Türkiye 2010 yılı makro ekonomik performansı dünyayı şaşırttı ama bazı riskler de doğal olarak büyüyor. Özellikle dış ticaret ve cari açık Demoklesin Kılıcı gibi duruyor. Merkez Bankası’nın faiz indirim kararı da aslında özellikle kısa vadeli sıcak para girişini yavaşlatmaya yönelik bir adım olarak yorumlanıyor. Ayrıca kredilerde KKDF uygulamasının yeniden gündeme gelmesi de iç piyasadaki ısınmayı, tüketimi biraz frenleyerek önlemek içindi. Son 4 çeyrektir kesintisiz büyüyen Türkiye ekonomisi, 2010 yılının kesinleşmiş ilk üç çeyrek verilerine göre çok iyi performans gösterdi. 9 aylık dönemde büyüme oranı yüzde 8.9 oldu. Bu oranla Türkiye OECD ve Avrupa ülkeleri arasındaki yüksek büyüme konumunu korudu. Yine TÜİK rakamları baz alındığında Türkiye’nin, 2010 yılı Ocak-Ekim dönemindeki ihracatı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 11.4 artarak, 92 milyar 709 milyon dolara yükselirken, ithalatı yüzde 30.5 artarak 147 milyar 821 milyon dolara ulaşmış durumda. İşte risk burada yatıyor. Çünkü ocak-ekim döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre dış ticaret açığı yüzde 83.1 artarak 55 milyar 112 milyon dolara çıkmış durumda.

►2010’da bazı makro veriler
● Yılın ilk iki çeyreğinde sırasıyla yüzde 11.8 ve 10.2 ile yüksek büyüme hızını yakalayan Türkiye ekonomisi, üçüncü çeyreği de yüzde 5.5 büyüyerek kapattı.
● İşsizlik oranı eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 2.1 puan düşerek yüzde 11.3’e geriledi.
● Sanayi üretiminde geçen yılın ekim ayında yüzde 6.2 olan artış oranı, bu yıl aynı dönemde yüzde 9.8’e ulaştı.
● İmalat sanayinde kapasite kullanım oranı, bu yıl kasım ayında yüzde 75.9’la 2008 yılının eylül ayından sonra hesap edilen en yüksek orana ulaştı.
● Merkezi yönetim bütçesi, 2010 yılı ocak-kasım döneminde bir önceki yıla göre yüzde 49.3 azalmayla 23 milyar 489 milyon lira açık verdi.
● Merkez Bankası’nın açıkladığı ödemeler dengesi bilançosuna göre, bu yılın 10 ayında cari açık geçen yılın aynı döneminin 4 katına yakın artarak, 35 milyar 723 milyon dolara ulaştı.
● 2009 yılı sonunda 74 milyar 810 milyon dolar olan Merkez Bankası toplam rezervleri de yüzde 13 oranında artarak, 84 milyar 620 milyon dolara çıktı.
● Geçen yıl sonu itibariyle 330 milyar 5 milyon lira olan iç borç stoku, 2010 yılı ekim sonu itibariyle 347 milyar 822 milyon liraya çıktı. 10 ayda stoktaki artış yüzde 5.4 oldu.
● Türkiye’nin 2009 yılı sonunda 268 milyar 313 milyon dolar olan dış borç stoku ise bu yılın ikinci çeyreğinde 266 milyar 339 milyon dolara geriledi.